Trong cuộc gặp Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh kéo dài gần 1 giờ đồng hồ, Tổng thống Uruguay Mujica nhiều lần nhắc tới những từ “biết ơn”, “yêu mến”, “ngưỡng mộ” Việt Nam.  Ảnh: VGP/Thành Chung

Tình cảm của vị Tổng thống đất nước Nam Mỹ này dành cho Việt Nam đã hình thành cách nay hàng thập kỷ, nhất là khi nhân dân ta hoàn thành thắng lợi cuộc chiến đấu giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước gần 40 năm về trước (1975).

Hồi đó, đất nước Uruguay còn do chế độ độc tài quân sự nắm quyền, các quyền tự do dân sự đều bị đình chỉ.

Tổng thống José Mujica bồi hồi kể lại: “Khi quân giải phóng Việt Nam tiến vào Sài Gòn thì tôi đang bị tù biệt giam (khi đó ông là du kích quân Tupamaros - PV). Tin chiến thắng của các bạn xuyên qua các bức tường của nhà tù bởi các binh lính truyền tai nhau. Thắng lợi của các bạn đã truyền cho chúng tôi sức mạnh to lớn để kiên trì đấu tranh xóa bỏ chế độ độc tài, mang lại quyền lợi cho nhân dân, nhất là những người nông dân Uruguay”.

Những thay đổi cởi mở trong chính trị và kinh tế đã đưa Uruguay trở thành một trong số những quốc gia phát triển ở Nam Mỹ, với nền nông nghiệp xuất khẩu đứng thứ nhất khu vực, đứng thứ 50 thế giới về chất lượng sống của người dân. Uruguay cũng được Tổ chức Minh bạch Quốc tế đánh giá là quốc gia ít tham nhũng nhất khu vực Mỹ Latinh.

Trong cuộc gặp kéo dài gần một giờ đồng hồ (ngày 9/12/2013), gấp đôi so với kế hoạch ban đầu Văn phòng Phủ Tổng thống dự kiến, ông Mujica nhiều lần nhắc tới những từ “biết ơn”, “yêu mến”, “ngưỡng mộ” đối với Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc và thực hiện các cải cách kinh tế, tăng cường đối ngoại, đưa Việt Nam ngày một phát triển và có vị thế ngoại giao trên  thế giới.

Ngay từ những lời trò chuyện đầu tiên của Tổng thống Mujica với Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, giọng ông mạch lạc nhưng vẫn đầy xúc động khi nói: “Chuyến thăm của ngài Phó Thủ tướng là niềm vinh dự lớn lao đối với nhân dân Uruguay. Tôi biết ơn Việt Nam, các bạn truyền cho chúng tôi sức mạnh để tiếp tục sống, đấu tranh. Tôi mong ngài chuyển thông điệp này đến Chính phủ và nhân dân Việt Nam: Uruguay luôn sát cánh, ủng hộ Việt Nam trong các mối quan hệ quốc tế”.

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đáp lời Tổng thống: “Tôi thực sự cảm động trước những đánh giá và tình cảm của ngài Tổng thống đối với Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh và xây dựng đất nước. Chiến thắng của Việt Nam vừa có sức mạnh của dân tộc, vừa có sự ủng hộ, giúp đỡ chí tình của nhân dân thế giới, trong đó có nhân dân Uruguay”.

Phiên dịch cho hai chính khách hôm đó không phải là hai người theo nghi lễ ngoại giao (một người phía bạn, một người phía ta) mà chỉ có một người là ông Đoàn Anh Tuấn, chuyên viên Vụ Châu Mỹ, Bộ Ngoại giao Việt Nam.

Chia sẻ với người viết bài này sau buổi gặp gỡ nói trên, ông Đoàn Anh Tuấn cho biết: “Khi dịch lời của Tổng thống Mujica, tôi cũng run lên vì xúc động. Tôi cảm nhận được trong con người đó, tình cảm dành cho Việt Nam là rất lớn lao”.

Cũng trong chuyến thăm Uruguay của Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, hai bên đã tổ chức long trọng buổi phát hành mẫu tem Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Uruguay (Đại tướng từ trần trước đó hai tháng). Dành tình cảm đặc biệt cho người Anh cả của Quân đội Nhân dân Việt Nam, cựu du kích quân Tupamaros bày tỏ với đoàn Việt Nam về việc chuẩn bị cho buổi lễ ra mắt bộ tem rằng: “Mọi việc liên quan đến Tướng Giáp đều rất quan trọng”.

Cuộc trò chuyện của Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh và Tổng thống Uruguay hôm ấy đã diễn ra trong bầu không khí của những người bạn thân tình. Địa điểm gặp gỡ không phải là Phòng Khánh tiết của Phủ Tổng thống hay nơi đón tiếp sang trọng khác mà diễn ra ngay trong phòng làm việc của Tổng thống José Mujica.

Căn phòng rộng chừng 70m2, có rất ít đồ dùng. Bàn tiếp khách cũng đơn giản, bằng inox và đệm giả da chứ không phải là đồ gỗ sang trọng, mặc dù Uruguay là nước có rất nhiều tiềm năng về lâm sản. Có lẽ chính vì sự trưởng thành trong gian khó cùng với nhân dân nên vị Tổng thống 79 tuổi này vẫn giữ cho mình lối sống giản dị, vừa phải, như nhiều lần ông nói chuyện với báo chí quốc tế về bản thân mình.

Xin được nhắc lại một chút về sự giản dị, thân thiện của Tổng thống José Mujica. Đức tính giản dị của ông đã được báo chí, kể cả báo chí Việt Nam thường xuyên đề cập như một nét đặc trưng về đời sống cá nhân của ông.

Năm 1984 khi được bầu làm Phó Tổng thống Uruguay, ông Mujica đã đi xe máy đến họp Quốc hội. Kể từ khi trở thành Tổng thống (năm 2010), ông từ chối dinh thự mà sống trong ngôi nhà trang trại của mình ở ngoại ô Thủ đô Montevideo cùng với vợ, bà Lucia Topolansky. Hằng ngày, Tổng thống José Mujica đi làm trên một chiếc xe ô tô cũ và ông dành đến 90% tổng số lương của mình để đầu tư cho các dự án xã hội.

Cuộc sống giản dị của ông khiến báo chí thế giới bình luận ông là “vị Tổng thống nghèo nhất thế giới”. Tuy nhiên vào cuối tháng 12/2013, ông đã từ chối “danh hiệu” này khi phủ nhận mình không phải là Tổng thống nghèo nhất. Theo ông, người nghèo là người cần nhiều thứ, còn cuộc sống hiện tại của ông là kết quả của những trải nghiệm đã qua. “Nhiều năm qua tôi vẫn thấy hạnh phúc dù chỉ có một tấm nệm”, ông nói.

Trong buổi làm việc hôm ấy, nhiều thành viên cấp cao trong đoàn ta khi ra về rất ấn tượng với cách đón tiếp thân tình của Tổng thống Mujica. Và cũng chính trong một không gian như vậy mà câu chuyện giữa hai bên càng thêm có chiều sâu, một mặt khẳng định những giá trị cách mạng vì nhân dân lao động, một mặt ủng hộ và tin tưởng về những hợp tác mà hai nước đã và sẽ triển khai.

Các bộ, ngành của Việt Nam và Uruguay đã ký kết một số hợp đồng trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp và giao thương một số sản phẩm trong lĩnh vực này. Hiện, hai quốc gia còn rất nhiều thế mạnh để hợp tác trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ.

Tổng thống Mujica và Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đều bày tỏ đây là dịp để hai nước phát triển quan hệ hơn nữa, đồng thời nhất trí thúc đẩy các thỏa thuận hợp tác mà hai bên đạt được thông qua một Ủy ban hỗn hợp giữa hai nước.

Tổng thống José Mujica còn mong muốn sẽ hình thành được một cộng đồng người Việt Nam sinh sống, làm việc tại Uruguay - một đất nước có nhiều dân tộc với nền văn hóa mở, không phân biệt màu da, tôn giáo.

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh tin tưởng mong muốn này của Tổng thống Mujica hoàn toàn có khả năng thành hiện thực khi quan hệ hợp tác kinh tế sẽ ngày một phát triển.

“Cánh cửa phòng tôi luôn rộng mở đón các bạn Việt Nam”, Tổng thống Mujica nói với Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh trong cuộc chuyện trò hôm ấy.

Trước lúc chia tay, nhận lời mời sang thăm Việt Nam của lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta, Tổng thống José Mujica khẳng định với Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh rằng ông nhất định sẽ đến dải đất hình chữ S mà mình luôn ngưỡng mộ.