Trải qua bao biến cố, thăng trầm của lịch sử, cùng với việc thành lập, chia tách, sáp nhập đơn vị hành chính, sau 13 năm bị chiến tranh tàn phá, tháng 10/1991, tỉnh Lào Cai tái lập; tháng 9/1992, thị xã tỉnh lỵ Lào Cai được tái lập và xây dựng lại. Khi mới tái lập tỉnh, thị xã Lào Cai là một vùng lau sậy, còn nhiều dấu tích chiến tranh để lại. Quy mô nền kinh tế hạn hẹp, doanh thu thương mại - dịch vụ đạt trên 9,4 tỷ đồng, sản xuất công nghiệp đạt trên 1,1 tỷ đồng, sản lượng lương thực quy ra thóc đạt 836 tấn; khối lượng hàng hóa vận chuyển đạt 85.000 tấn; khối lượng hành khách vận chuyển 198.000 người. Sau khi dỡ bỏ “Vành đai trắng” biên giới sau chiến tranh, cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật thiếu thốn, nghèo nàn, lạc hậu, đường giao thông phần lớn là đường đất và cấp phối, thị xã có khoảng 10 km đường nhựa thuộc Quốc lộ 70 và Quốc lộ 4E đã xuống cấp nghiêm trọng, gần như trở thành đường đất, không có hệ thống điện chiếu sáng. Toàn thị xã chỉ có 1 bệnh viện với quy mô khoảng 10 giường bệnh; 1 trường THCS, 2 trường THPT với 1.510 học sinh và một số trường tiểu học, hầu hết các trường lớp học đều bằng tranh tre, nứa lá, không đáp ứng được nhu cầu học tập của con em các dân tộc thị xã. Tỷ lệ học sinh đến trường và chất lượng giáo dục thấp...

Trước tình hình đó, thị xã đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề và các chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời tổ chức, điều hành và hướng dẫn nhân dân chuyển dịch mạnh nền kinh tế sang sản xuất hàng hóa, lấy năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế làm mục tiêu phấn đấu, xây dựng đô thị ngày càng phát triển.

Giai đoạn 2000 - 2005, kinh tế - xã hội của thị xã bắt đầu phát triển mang tính đột phá. Để đáp ứng với yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới, năm 2002, thị xã Lào Cai và thị xã Cam Đường được sáp nhập thành thị xã tỉnh lỵ Lào Cai. Khi đó, cả thị xã như một đại công trường, Đại lộ Trần Hưng Đạo được mở ra, Khu đô thị mới Lào Cai - Cam Đường hình thành, trụ sở các cơ quan hành chính cấp tỉnh được gấp rút xây dựng, đưa vào hoạt động. Ngày 30/11/2004, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 195/2004/NĐ-CP thành lập thành phố Lào Cai, là đô thị loại III trực thuộc tỉnh.

Phát huy truyền thống Anh hùng Lực lượng vũ trang thời kỳ chống Pháp, trên nền tảng của đô thị loại III, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân thành phố tiếp tục tập trung thực hiện đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, nỗ lực phấn đấu xây dựng thành phố thành đô thị loại II trực thuộc tỉnh, đơn vị Anh hùng Lao động. Trong đó, ưu tiên hàng đầu của thành phố là xây dựng hạ tầng đô thị; mở rộng và phát triển Khu kinh tế cửa khẩu; hình thành các khu công nghiệp, gắn với bảo vệ môi trường, giữ gìn an ninh biên giới, trật tự, an toàn xã hội, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố Lào Cai (lần thứ XIX, XX, XXI, XXII) đã đưa ra định hướng phát triển thành phố lên tầm cao mới. Kinh tế của thành phố liên tục tăng trưởng cao, bình quân giai đoạn 2003 - 2010 đạt 12,8%/năm, đặc biệt từ năm 2010 đến nay, đạt gần 17%. Thu ngân sách năm 2015 đạt 1.040 tỷ đồng, gấp 7 lần so với năm 2004; thu nhập bình quân đầu người đạt 59,8 triệu đồng, tăng gấp 8,4 lần so với năm 2004. Đô thị được quy hoạch, quản lý và xây dựng một cách đồng bộ và có tầm nhìn dài hạn; hình thành rõ nét các khu chức năng, nhiều công trình trọng điểm của tỉnh, thành phố được hoàn thành và đưa vào sử dụng. Tổng đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2004 - 2015 đạt trên 33.000 tỷ đồng, góp phần tạo dựng hình ảnh đô thị Lào Cai văn minh, hiện đại. Năm 2011, 2012, 2014 thành phố Lào Cai được Hiệp hội các đô thị Việt Nam bầu chọn là “Đô thị sáng - xanh - sạch - đẹp”. Năm 2014, thành phố Lào Cai được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại II trực thuộc tỉnh.

Dáng vóc thành phố Lào Cai.

Giáo dục và đào tạo của thành phố Lào Cai luôn là lá cờ đầu của tỉnh; 66,6% trường học đạt chuẩn quốc gia; chất lượng giáo dục toàn diện được nâng lên. Hệ thống y tế cơ sở được đầu tư, chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân không ngừng được nâng cao, cơ bản các xã, phường đã đạt chuẩn Bộ tiêu chí quốc gia về y tế. Hoạt động văn hóa thông tin, thể thao ngày càng phong phú và đa dạng, phục vụ tốt hơn nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tinh thần của nhân dân.

Công tác xây dựng nông thôn mới được ưu tiên tập trung chỉ đạo, đạt kết quả nổi bật, làm thay đổi diện mạo vùng nông thôn, đời sống nông dân được nâng lên. Đến nay, 5/5 xã của thành phố đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới và là địa phương đầu tiên của tỉnh hoàn thành nông thôn mới, hiện nay đang tập trung nâng cao chất lượng các tiêu chí bằng việc xây dựng 6 thôn kiểu mẫu nông thôn mới.

Quốc phòng - an ninh được củng cố vững chắc; an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được đảm bảo. Công tác đối ngoại được tăng cường. Năm 2006, thành phố Lào Cai và huyện Hà Khẩu (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) ký hợp tác hữu nghị, xây dựng thành công biểu tượng “Hai thành phố - một dòng sông”. Năm 2010, thành phố Lào Cai vinh dự được Hiệp hội hữu nghị Nhân dân Trung Quốc bình chọn là “Thành phố hợp tác hữu nghị truyền thống với Trung Quốc”.

Hệ thống chính trị thành phố luôn được củng cố, kiện toàn theo hướng trong sạch vững mạnh. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và đảng viên được nâng lên. Nâng cao năng lực quản lý và điều hành của các cấp chính quyền; hoạt động của MTTQ và các đoàn thể nhân dân ngày càng đổi mới, hướng mạnh về cơ sở, khối đại đoàn kết các dân tộc được tăng cường. Cải cách hành chính được đẩy mạnh, hướng tới xây dựng mô hình chính quyền đô thị phục vụ nhân dân và doanh nghiệp. Năm 2011, thành phố Lào Cai là đơn vị cấp huyện duy nhất của cả nước được Bộ Thông tin và Truyền thông trao Giải thưởng ứng dụng thông tin hiệu quả. Với những thành tựu đặc biệt xuất sắc, năm 2015, thành phố Lào Cai vinh dự, tự hào đón nhận danh hiệu cao quý của Đảng và Nhà nước: Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

Trước yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, quán triệt tinh thần Nghị quyết của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát triển thành phố Lào Cai giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2030; quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XXII, thành phố đã đề ra 5 chương trình trọng tâm cho cả giai đoạn. Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Lào Cai cụ thể hóa bằng 22 đề án cho giai đoạn 2015 - 2020, trong đó có nhiều chỉ tiêu phấn đấu ở mức cao, có tính đột phá như: Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn đạt trên 1.500 tỷ đồng; thu nhập bình quân đầu người đạt 100 triệu đồng/năm; xây dựng 320 tuyến phố văn minh, trong đó có 4 tuyến phố hiện đại, kiểu mẫu; 80% trường học trở lên đạt chuẩn quốc gia; 100% xã, phường đạt bộ tiêu chí quốc gia về y tế; thành phố cơ bản không còn hộ nghèo; hướng tới mục tiêu cao nhất là xây dựng thành phố Lào Cai trở thành đô thị loại I vào giai đoạn 2020 - 2025.

Phát huy truyền thống anh hùng, kinh nghiệm trong xây dựng và phát triển, với những bứt phá ngoạn mục sau 25 năm tái lập tỉnh, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc thành phố Lào Cai quyết tâm phấn đấu xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; nâng cao năng lực quản lý, điều hành, hết lòng phục vụ nhân dân; cải thiện mạnh môi trường đầu tư, đẩy mạnh cải cách hành chính, phấn đấu đứng trong nhóm dẫn đầu cả nước về xếp hạng chỉ số năng lực cạnh tranh cấp huyện (DCI) và chỉ số cải cách hành chính, xây dựng thành phố Lào Cai ngày càng giàu đẹp, văn minh, thân thiện, trở thành trung tâm, động lực phát triển của vùng Tây Bắc.

Mai Ðình Ðịnh

Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Lào Cai